Arbozorg Zwangerschap & Conceptie - Beroepsziekten (Nederland)

Arbozorg rond zwangerschap en conceptie richten op zowel man als vrouw

Naast risico's voor de moeder kan ook blootstelling van de vader vóór de conceptie aan bijvoorbeeld oplosmiddelen, pesticiden, metalen of straling negatieve effecten hebben voor de vruchtbaarheid en de zwangerschapsuitkomst.
Absoluut gezien zijn fysieke en psychomentale factoren in het werk vaker de oorzaak van negatieve zwangerschapsuitkomsten dan chemische factoren. De gevolgen van de laatste kunnen echter wel ernstiger zijn. Zowel het werk van de man als van de vrouw verdient aandacht bij de advisering rond zwangerschap en conceptie.

Onderbouwing alert

Inleiding

In de literatuur is er tot nu toe veel aandacht geschonken aan de negatieve effecten van beroepsmatige blootstelling van de moeder op uitkomsten van de zwangerschap en in mindere mate op de fertiliteit van de moeder. In het verleden is relatief weinig aandacht besteed aan de effecten van beroepsmatige blootstelling van de vader op negatieve zwangerschapsuitkomsten. Bij literatuuronderzoek bleek echter dat er de afgelopen jaren opvallend vaak studies over dit onderwerp zijn verschenen. Effect van blootstelling van de vader op de zwangerschap kan optreden via een direct effect op de (zaadcel)productie, maar het is ook mogelijk dat de moeder voor of tijdens de zwangerschap via de vader wordt blootgesteld en het effect op deze wijze verklaard kan worden.

Zoekstrategie literatuur

Bij het zoeken naar literatuur is gebruik gemaakt van PubMed. Daarbij zijn zoektermen gebruikt voor werkgebonden factoren en voor negatieve zwangerschapsuitkomsten. Specifiek voor dit deel werden de uitkomsten gecombineerd met de MeSH term 'paternal exposure' Op basis van de abstracts werden vervolgens de relevante publicaties geselecteerd. Dit betreft vooral studies over de effecten van oplosmiddelen, pesticiden, sommige metalen en ioniserende straling. Er zijn geen publicaties gevonden over de invloed van blootstelling van de vader voor de conceptie of tijdens de zwangerschap aan fysieke belasting, stress of ploegendienst op de tijd benodigd om zwanger te raken en evenmin op de zwangerschapsuitkomst. De onderzoeksresultaten rond oplosmiddelen, pesticiden, metalen en ioniserende straling worden in dit achtergronddocument besproken.

Oplosmiddelen

In een overzichtsartikel beschrijft Lindbohm (1995) een suggestief positieve associatie tussen de blootstelling aan oplosmiddelen (vooral tolueen) en een verhoogde kans op een miskraam, een laag geboortegewicht, een verhoogd risico op vroeggeboorte en een verhoogde kans op aangeboren afwijkingen. Bij de aangeboren afwijkingen gaat het vooral om sluitingsdefecten, zoals een gespleten gehemelte, anencephalie of spina bifida. Van recenter datum is een meta-analyse. Logman en collega's (2005) selecteerden vanuit 47 gepubliceerde onderzoeken naar het effect van blootstelling van de vader aan oplosmiddelen op de zwangerschapsuitkomst, de studies die aan hoge kwaliteitseisen voldeden en hielden er zo 14 over. Deze werden systematisch onderzocht en geanalyseerd en de resultaten werden samengevoegd. De weerslag van hun analyse is samengevat in tabel 1. De onderzoekers vonden een verhoogde kans op het krijgen van een kind met een aangeboren afwijking, een vorm van neuraalbuisdefect en wel specifiek een anencefalie of een kind met spina bifida.

Er zijn ook resultaten gepubliceerd van studies waarin geen verband werd gevonden. Zo werd in een studie van Stücker et al. (1994) geen verhoogd risico op een miskraam gevonden na blootstelling van de vader aan benzeen. In een andere studie vonden Ha et al. (2002) geen effect van blootstelling van de vader aan oplosmiddelen op het geboortegewicht.

Tabel 1. Overzicht blootstelling vader aan organische oplosmiddelen en negatieve zwangerschapsuitkomsten.

Weergegeven zijn het aantal zwangerschappen, de Odds ratio's en het 95% betrouwbaarheidsinterval (95%CI); Logman et al., 2005.

Negatieve zwangerschapsuitkomst
Odds ratio 95% CI (Aantal zwangerschappen)

Spontane abortus 1,30 0,81-2,11 (n=1248)

Aangeboren afwijkingen 1,47 1,18-1,8 (n=384.762)

Elke vorm van neuraal buis defect 1,86 1,40-2,46 (n=180.242)

Anencephalie 2,18 1,52-3,11 (n=107.761)

Spina bifida 1,59 0,99-2,56 (n=96.517)


Bestrijdingsmiddelen

Voor pesticiden ontbreekt een recent overzichtsartikel over de invloed van vaderlijke blootstelling op de uitkomst van de zwangerschap of de invloed op de vruchtbaarheid. De relevante literatuur die wel is gevonden, wordt hier besproken. Daaruit komt naar voren dat bij vaderlijke blootstelling aan pesticiden er een verhoogde kans bestaat op cryptorchisme, dat wil zeggen dat de testes niet zijn ingedaald in de balzak (Pierik et al, 2005). In een andere studie werd gevonden dat werk van vader in de landbouwsector in gebieden waar pesticiden in overvloed worden gebruikt, de kans op foetale sterfte van het kind door aangeboren afwijkingen vergroot. Dit risico is ook verhoogd voor kinderen die tijdens deze periode van veelvuldig pesticiden gebruik zijn verwekt (Regidor et al., 2004).

Vaders werkzaam in Canadese houtzagerijen en blootgesteld aan chlorophenaat bevattende fungiciden hadden meer kans op het krijgen van een kind met een oogafwijking en met name congenitaal cataract (Dimich-Ward et al., 1996). De auteurs vragen zich af of dit effect is veroorzaakt door de fungiciden of door de verontreiniging van de mengsels met dioxine. In ieder geval wordt chlorophenaat in Canada sinds 1989 niet meer gebruikt in de houtverwerkende industrie. Wat betreft het werkingsmechanisme wordt verondersteld dat de hormoonverstorende werking van pesticiden de oorzaak is van hun schadelijkheid (Bretveld, 2006).

Metalen

In de publicaties over studies naar de invloed van vaderlijke blootstelling op de zwangerschapsuitkomsten ligt de nadruk in de publicaties op lood, kwik en chroomVI. In een aantal studies over lood wordt een negatief effect op het geboortegewicht gevonden (Min et al, 1996), dan wel verondersteld voor een laag geboortegewicht of vroeggeboorte (Lin et al.,1998). Bij een gecombineerde blootstelling aan lood en kwik werd een verhoogd risico gevonden op een miskraam (Anttila & Sallmen, 1995).

Hjollund en collega's publiceerden een aantal keren over de invloed van vaderlijke blootstelling aan chroom VI (een bekend carcinogeen) tijdens laswerkzaamheden in de periode rond de conceptie van de baby. De resultaten zijn tot op heden niet eenduidig, omdat er soms wel (2000) en in andere situaties geen verhoogd risico op een miskraam werd gevonden (1995 en 2005). Er zijn diverse verklaringen genoemd voor de verschillen, zoals compleetheid van de registraties en verschillen tussen onderzochte populaties. Zo werd in 2000 gerapporteerd over stellen die voor de eerste maal kinderwens hadden en in 2005 over stellen die een IVF-behandeling ondergingen. Hoewel de literatuur tot op heden niet eenduidig is, wordt geadviseerd blootstelling van de vader aan lasdampen van roestvrij staal tijdens de zwangerschap te minimaliseren om extra risico op een miskraam te voorkomen.

Ioniserende straling

Binnen de fysische factoren valt de rol van blootstelling aan ioniserende straling op. Het meest duidelijke effect werd gevonden bij vaders die werkzaam waren in een nucleaire reprocessing fabriek in Engeland. Zij bleken dosisafhankelijk meer kans te hebben op een doodgeboren kind, waarbij het relatieve risico met 1,25 toeneemt per 100 mSv blootstelling van de vader voor de conceptie (Parker et al, 1999). Uit een recente publicatie blijkt echter dat mannen werkzaam in de nucleaire industrie en blootgesteld aan ioniserende straling in een lage dosis voor de conceptie geen verhoogde kans hebben op een negatieve uitkomst van de zwangerschap van hun partner (Doyle et al. 2000). Ook de blootstelling aan (kosmische) straling waaraan piloten blootstaan tijdens hun werk, lijkt geen effect te hebben op hun nakomelingen. De mediane waarde van de hoeveelheid kosmische straling waaraan mannelijke piloten blootstonden in het jaar voorafgaand aan de zwangerschap was 51 mSv (Irgens et al., 2003). Genoemde onderzoeken suggereren dat een lage blootstelling aan ioniserende straling geen effecten heeft op de uitkomst van de zwangerschap

Conclusie

Er bestaat wetenschappelijk bewijs dat vaderlijke blootsteling aan oplosmiddelen, pesticiden, bepaalde metalen of ioniserende straling voor en/of na de conceptie een negatieve invloed kan hebben op de uitkomst van de zwangerschap. Er wordt in wisselende mate een verhoogd risico gevonden op een miskraam, vroeggeboorte, een laag geboortegewicht of een aangeboren afwijking. Van een aantal typen beroepsmatige blootstelling ontbreekt tot op heden wetenschappelijk bewijs over de negatieve invloed van vaderlijke blootstelling, terwijl die wel zou worden verwacht. Te denken valt aan cytostatica en narcosegassen. Al met al zijn de inmiddels gevonden effecten voldoende duidelijk om preventief rekening te houden met blootstelling van de aanstaande vader tijdens de advisering rond zwangerschap en conceptie.

Literatuur

Anttila A, Sallmén M. Effects of parental occupational exposure to lead and other metals on spontaneous abortion. Journal of Occupational and Environmental Medicine 1995; 37:915-21.

Bretveld RW. Fertility among greenhouse workers. Nijmegen, Radboud Universiteit Academisch proefschrift, 2006.

Dimich-Ward H, Hertzman C, Teschke K, Hershler R, Marion SA, Ostry A, Kelly S. Reproductive effects of paternal exposure to chlorophenate wood preservatives in the sawmill industry. Scandinavian Journal of Work, Environment and Health 1996; 22: 267-73.

Doyle P, Maconochie N, Roman E, Davies G, Smith PG, Beral V. Fetal death and congenital malformation in babies born to nuclear industry employees: report form the nuclear industry family study. Lancet 2000; 356: 1293-99.

Ha E, Smith TJ. Parental exposure tot organic solvents and reduced birth weight. Archives of Environmental Health 2002; 57(3): 207-14.

Hjollund NHI, Bonde JPE, Hansen KS. Male-mediated risk of spontaneous abortion with reference to stainless steel welding. Scandinavian Journal of Work, Environment and Health 1995; 21: 272-6.

Hjollund NHI, Bonde JPE, Jensen TK, Henriksen TK, Andersson A-M, Kolstad HA, Ernst E, Giwercman A, Skakkebæk NE, Olsen J. Male-mediated spontaneous abortion among spouses of stainless steel welders. Scandinavian Journal of Work, Environment and Health 2000; 26(3): 187-92.

Hjollund NH, Bonde JP, Ernst E, Lindenberg S, Andersen AN, Olsen J. Spontaneous abortion among IVF-couples – a role of male welding exposure. Human Reproduction 2005; 20(7): 1793-7.

Irgens A, Irgens LM, Reitan JB, Haldorsen T, Tvetan U. Pregnancy outcome among airline pilots and cabin attendants. Scandinavian Journal of Work, Environment and Health 2003; 29(2): 94-99.

Lin S, Hwang S-A, Marshall EG, Marison D. Does paternal occupational lead exposure increase the risks of low birth weight and prematurity. American Journal of Epidemiology 1998; 148(2): 173-81.

Lindbohm ML. Effects of parental exposure to solvents on pregnancy outcome. Journal of Occupational and Environmental Medicine 1995; 37:908-14.

Logman JFS, Vries LE de, Hemels MEH, Khattak S, Einarson TR. Paternal organic solvent exposure and adverse pregnancy outcomes: A meta-analysis. American Journal of Industrial Medicine 2005; 47: 37-44.

Min YI, Correa-Villasenor A, Stewart PA. Parental occupational lead exposure and low birth weight. American Journal of Industrial Medicine 1996; 30: 569-78.

Parker L, Pearce MS, Dickinson HO, Aitkin M, Craft AW. Stillbirths among offspring of male radiation workers at Sellafield nuclear reprocessing plant. Lancet 1999; 354: 1407-14.

Pierik FH, Burdorf A, Deddens JA, Juttmann RE, Weber RFA. Maternal and paternal risk factors for cryptorchidism and hypospadias: A case-control study in newborn boys. Environmental Health Perspectives 2004; 112(15): 1570-6.

Regidor E, Ronda E, Garcia AM, Dominguez V. Paternal exposure to agricultural pesticides and cause specific fetal death. Occupational and Environmental Medicine 2004; 61:334-9.

Stücker I, Mandereau L, Aubert-Berleur MP, Déplan F, Paris A, Richard A, Hémon D. Occupational paternal exposure to benzene and risk of spontaneous abortion. Occupational and Environmental Medicine 1994; 51: 475-8.

Source:
http://www.beroepsziekten.nl/index.php?aid=3865&TID=26&SID=0&ShowTypeID=2